«Ahmadiya» nemese «Qadiyaniya» dini ağımı (Pätualar)

Qadiyani tobı adasqan ağımdardan sanaladı. Köpşilik olardı bilmegendikten mwsılman dep oylaydı. Negizinde olay emes, sondıqtan bwl qanday ağım ekendigi turalı ayta ketelik?

Qadiyanilik 1900 jılda Ündistanda otarlağan ağılşındardıñ josparı boyınşa otarşılarğa qarsı islam atımen köteriliske şığarmau, mwsılmandardı dinnen alıstatu maqsatında payda bolğan dini äreket, tuındısı.

Bwl dini äreket basşılıqqa tañdalğan Mırza Qulam Ahmad (surette) Qadiyaniydiñ (1839-1908 j.) atımen ataladı. Ol Ündistannıñ Pänjap ölkesindegi Qadiyan degen eldi mekende düniege kelgen.

Onıñ ata-babaları dini men otanına jasağan qiyanattarımen, otarşılarğa şınayı qızmetpen tanımal. Ol jastayınan ağılşındardıñ qolında östi. Qwran oqudı, arab jäne parsı tilderin, keyinnen i logika jäne filosofiya pänderin oqıp, äkesinen äkimşilik isterinde qosa üyrendi. Ol «Izalet äl-Auham», «Ijaz Ahmadi», «Barahin Ahmadiya», «Anuar äl-Islam», «Ijaz äl-Masih», «At-tabliğ» attı öz bağıtına ikemdep jazılğan kitaptardıñ avtorı. Ğwlam Ahmad özi turalı eñbekterinde hijri HİÜ ğasırdıñ reformatorı, Allanıñ oğan bir jamağat qwruına ämir etkendigi, Alla Tağala onıñ mwsılmandardıñ kütken Masihi jäne Mahdii retinde jibergendigi, mwsılman jäne hristiandar üşin birdey krişna avatar ekendigi turalı aytıladı. Slnday-aq, onda israyıldıqtar Isa öldi dep oylap jerlegennen keyin özine kelip, jaralaların «marhami Isa» degen därimen öz-özin emdep, dindi ügitteu jäne joğalğan Israyıldıñ on qoyın izdeuge Kaşmirğa bet aladı-mıs. Kaşmirde 120 jasqa jetip ölgen eken. Srinagarda jerlenipti. Aqırzamanğa tayau kelui tiis dep kütilgen Isa bin Mariyam (ğ.s.) emes, jaratılısı men türi soğan wqsağan Mwhammed (s.ğ.s.) ümmetiniñ biri. Ol mwsılmandardıñ kütken Masihi, äri Mahdii-mis.

Ğwlam Ahmadtıñ özi turalı joramaldarı özinen keyingi şäkirtterin ekige ayırıp, aralarında qaqtığıstar tuğısdı. Mısalı: Qadiyan tobı onıñ şınayı türde payğambarlığın, Lahur tobı Ğwlam Ahmettiñ reformator, äri Isa Masih pen Mahdi ekendigin ğana moyındaydı. Ğwlam Ahmed dünie salğannan keyin ornına Hakim Nuriddin saylanıp, ol Isa Masihtiñ birinşi halifası bolıp sanaldı. Ağılşındar oğan patşası kietin täj kigizdi. Ol «Fasl äl-Hitab» attı kitabınıñ avtorı.

Qadiyanilardıñ Lahurdağı basşısı Mwhammed Ali Qwran kärimdi qadiyaniy mashabı boyınşa ağılşın tiline audardı. «Qadiyaniya» degen jurnaldıñ eñ alğaşqı sandarın jarıqqa şığardı. Onıñ «Haqiqat äl-Ihtilaf», «An-Nubuuat fil-Isläm» jäne basqa da kitaptarı bar.

Mwhammel Sadıq degen kisi qaniyanilıqtardıñ muhftii mindetin atqarğan. Ol «Hatim äl-Nabiyn» attı kitap jazğan. Qadiyanilardıñ tanımal basşılarınıñ biri Başir Ahmad Ğulam. «Siratul-Mahdi», «Kalimatul-Fasl» degen kitaptardıñ avtorı.

Qadiyanilardıñ senimi boyınşa, Mırza Ahmad Ğwlam Qadiyaniy imam Mahdi jäne Masih, yağni Isa payğambar. Bwl müldem dwrıs emes. Olardıñ senimi boyınşa Alla tağala oraza wstaydı, namaz oqidı, wyıqtaydı, oyanadı, jazadı, tipti qol qoyadı, adasadı t.b Alla bwlardan päk.

Qadiyanilardıñ senimi boyınşa olardıñ qwdayı – ağılşın. Oğan uahi ağılşın tilinde jetkiziledi. Mwhammed soñğı payğambar emes, Alla ärqaşan payğambar jiberip twradı. Payğambarlardıñ eñ abzalı Ahmad Qadiyaniy. Jäbireyil (ğ.s.) perişte Ğwlam Ahmadqa Qwran siyaqtı uahi alıp tüsuşi. Ğwlam Ahmadqa tüsken kitaptan basqa Qwran joq. Onıñ tälimderinen, ösietterinen basqa hadis joq. Ğwlam Ahmadtan basqa payğambar joq. Olarğa tüsken kitaptardıñ atı – «Kitabul-mubin». Qadiyanilar özderin jeke bir din jäne şariğat ieleri dep biledi. Ğwlam Ahmadtı şäkirtteri Mwhammed (s.ğ.s.) payğambardıñ sahabaları siyaqtı deydi. Olar üşin Qadiyan eldi mekeni Mekkeden jäne Madinadan da artıq. Qadiyan Mekke tärizdi haram sanaladı. Qadiyanilıqtardıñ qwbılası jäne qajılıq ornı da sol. Olardıñ senimi boyınşa jihad parız emes. Otandı qorğau degen tüsinikten maqwrım. Dünie jüzi ağılşındarğa bağınuğa tiis. Ahmadilıqtıñ qabıldamağan ärbir mwsılmandı käpir sanaydı. Sonday-aq ahmadiyalarğaqızın äyeldikke bermegen käpir. Araq işu, geroin siyaqtı mas etetin närselerdi qoldanuğa, satuğa, satıp aluğa rwqsat etedi.

Ejelden islam ölkesi bolıp kelgenÜndistan bwl türdegi islamğa qayşı toptıñ islamnıñ satımen şığuna bey-jay qaramadı. Qadiyanilarğa qarsı maqalalar, kitaptar jazıldı, pätuarlar şıqtı. Olar Ğwlam Ahmadtı jazğan eñbekterinen islam dinin araşalap, qattı qorğadı.

Qazirgi kezde barlıq mwsılman elderinde Ahmadi mwsılman ağımdarına jatqızbaydı. Mısalı Päkistanda ahmadiyalardıñ lideri Mırza Nasır Ahmad pen şayh mufti Mahmud arasında ğılımi bäseke ötken. Otız sağatqa sozılğan bäsekede ahmadiyalıqtardıñ liderinen birde-bir däyekti jauap alınbağandıqtan, bwl top käpir sanalıp, Päkistanda ağım müşeleriniñ özderin mwsılman dep sanauğa tiım salınğan. Islam älemindegi «Rabita äl-aläm äl-isläm» ligası 1974 jılı Ahmadiya tobın «islam dininiñ jauı» dep jariyalap, qadiyanilar turalı tömendegidey pätualar şığarğan: qadiyanilıq mwsılmandıqtan jat, olarğa qız beruge, odan qız aluğa bolmaydı. Olardıñ soyğan malınıñ etin jeuge bolmaydı jäne bireui qaytıs bolsa, mwsılmandardıñ ziratına kömuge, qajılıqqa qadamdarın attatpauğa şeşim qabıldandı.

Olarğa qarsı mwnday is-äreketten keyin olar özderiniñ negizgi atauların jasırıp, Qadiyani emes, Ahmadiy, Ğulamiy, Miraziy esimdermen şığuğa ärekettendi.

Qazirgi tañda ağım öz qozğalısı turalı ağılşın tilinde şığarılatın jurnaldarı arqılı jariyalap twradı. Olardıñ ortalığı Londonda. Ökilderi Batıs memleketterimen qatar Afrika elderinde, AQŞ-ta, Ündistan, Päkistanda da kezdesedi. TMD-nıñ keybir elderi siyaqtı qadiyanilar tobı bizde de resmi türde tirkeuden ötip alğan. Olar özderin Ahmadiya tobı, mwsılmanbız dep tanıstıradı. Köbinese özderin käsipker, saudager, qayırımdılıq qorınıñ ökilderi retinde sanaydı.

Qadiyanilar Qwran kärimniñ mağınaların Londonda orıs tiline audarumen qatar basqa da birneşe kitaptardı orıs, qazaq tilderine audartqan. Bwl kitaptardıñ Ahmadiyalar jağınan jazılğanın tek mamandar ğana ajırata aladı. Soñğı on jıldıñ işinde Londonda bolıp ötken olardıñ jıyınına TMD memleketteriniñ de ökilderi qatısqan.

foto: wikipedia.org

Podelit'sya v soc. setyah

Opublikovat
Opublikovat
Opublikovat
Opublikovat
Opublikovat
İlmekter: , ,
?????????? ?????????? RSS ?????? ??????

  1. Warning: Missing argument 2 for wpdb::prepare(), called in /home/kattani7/public_html/wp-content/plugins/world-flags/includes/functions.php on line 53 and defined in /home/kattani7/public_html/wp-includes/wp-db.php on line 1154

    Alla Tağala aytadı: «Qwldarıma nendey ökiniş! Olarğa payğambar kelgende, olar onı mazaqı etedi»

Pikir jazu