Жо-жо-оқ, бұл жарнамалау да, үгіттеу де емес. Құдай сақтасын! Бұл — 30 маусым күні «Хабар» телеарнасының «Сонымен, солай дейік…» атты бағдарламасында көтерілген тақырып. Тақырыпты шынайы тарқататын шын кейіпкер де табылыпты. Студия төріне шығысымен-ақ, ол ойын ортаға жайып салды.
Кейіпкердің айтуы бойынша, 32 жасқа дейін өмірлік жартысын таппаған соң, өмірде серік болар бала туып алуға бел байлаған. Көп ұзамай, ойын жүзеге де асырады. Қалай дейсіз гой. Кәдімгідей, еш қиындықсыз. Күлге аунап емес, әрине. Көңілдес тауып, содан туып алыпты. Тіпті тәтем бұл қылығын Әлия мен Мәншүктің ерлігіне балайтындай көрінді. Астапыралла, біреу тас төбеден тастай су емес, құдды қазық қып қағып қойғандай қимылдай алмай қалдық. Телеарна алдында емес, сол бағдарлама барысында. Өйткені сарапшы ретінде сонда шақырылған болатынбыз.
- Атың кім?
- Арман.
- Кімнің баласысың?
- Мамамның.
- Ой, мамаңның аты кім?
- Мақпал.
- Ал, әкеңнің аты ше?
- Әкем…, мамамның әкесі. Атамның аты — Ерден.
Енді түсінікті болу үшін тақырыпты тарқатайық. Аталмыш бағдарламада материалдық жағдайы мен мансабы бір басына жетіп-артылатын жасы келген қыз-келіншектердің өзім, тек өзім үшін (есеппен) некесіз бала туып аламын дейтін өзімшілдер жайында әңгіме қозғалды. Өмірде отбасы құруда жолы болмаған осы тағдырлас отырып қалған қыз-келіншектер ана атанып, бала емізу бақытын сезіну үшін осындай қадам жасайды екен. (Ана атанудан гөрі, қартайғанда жалғыз қалудан қорыққандықтан деген дұрыс шығар. авт). Болашақ баласының әкесін алдын-ала өзі таңдап, оған ойын ашып айтып, некесіз қарым-қатынасқа түседі. Алайда әлгі жігітке «балам бар деп атаушы да, іздеуші де болма» деп шарт қояды. Өйткені оның материалдық көмегіне де, әкелік алақанына да зәру емес. Сосын нәресте дүниеге келген соң, оны өз фамилиясына жаздырып алады. Егер бала есейгенде әкесін іздеп жатса, оның да жарасы жеңіл екен. Оған «Сенің әкең жоқ, ол туралы сұраушы болма!» яки «Сен ХХІ ғасырда өмір сүріп жатырсың, мұндай майда-шүйде нәрселерге мән берме» деп түсіндіре салады-мыс. Бала да оны тез түсіне қойып, өз күнделігіндегі «әке» деген тарауды мүлдем ашпайды-мыс.
Сондай-ақ мұндайлардың кейбіреуі көңілдес іздеп, басын тауға да, тасқа да ұрмай-ақ, жасанды ұрықтандыру әдісіне жүгінеді екен. Оның да шарты бар. Донор болар ер азаматтың тек сыртқы түр-сипаты ғана көрсетіліп, аты-жөні, тегі мен мекен-жайы және қай өлкеден екендігі жайында ақпарат берілмейді. Яғни мұндай жағдайда әйел кімнен бала көтергенін және бала әкесінің кім екенін өмірбақи біле алмай кетеді деген сөз. Бірақ, бұдан да маңыздырақ бір гәп бар. Ол гәпті соңына қалдыра тұрсақ…
Ендеше, бүгінгі қоғамның өзекті мәселелерінің біріне айналған жиіркенішті қылықтың үйреншікті тұстарын жеке-жеке талдасақ. Мақалаға қойған атауым — жария түрде ойнас жасауды мақтан тұтқан қаракөздеріміздің «жанайқайынан» ұққаным һәм түйгенім.
Мәселенің мәнісі
Қыз-келіншектердің отырып, орнын таппай қалғандығынан көшедегі көрінген біреуден бала туып алуы — адамгершілік аясына да, ата дініміздің ұстанымына да жат. Әрине, қыздардың ерте тұрмыс құруға құлық танытпауларының басты бірнеше себептері бар. Оқып, білім алу, нарықтық заманда біреуге тәуелді болмау үшін ақша табу, алға қойған мақсатына жету үшін сүйікті мамандығы бойынша мансапқа жету. Ер-азаматпен терезесін тең етуге талпынған нәзік жандар осылайша уақыттың қалай өтіп кеткенін білмей де қалады-ау, сірә. Алайда тұрмыс құруды кешеуілдетіп жатқан бұл себептердің ешқайсысын да әйел затына жат қылық дей алмаймыз. Бірақ бойжеткеннің бағын байлайтын басты себеп осылар. Сансыз себептердің қатарына атқамінер азаматтар санының аздығы да қосылып отыр. Міне, осындай тоқсан түрлі себеппен, өкінішке қарай, елімізде 300 мыңнан астам Қыз Жібек Төлегенін таба алмай отырған көрінеді.
Жалпы, адамзат баласының «мен ешкімге тәуелді емеспін, еркексіз, яки әйелсіз өмір сүре аламын» деуі жалған пікір. Бір өкініштісі, қазіргі таңда осындай көзқарастағылардың арта түсуі. Яғни «Ешқандай материалдық мәселеде мұқтаждығым жоқ. Сондықтан еркекке тәуелділігім де шамалы» деген пікірді ұстанатындар осындай қадамға барады. Алла Тағала барлық жаратылыс иесін жұп-жұбымен жаратқан. Әр нәрсе өз жұбымен жарасымды. Сондықтан өмір бақи дені сау ер- азамат әйелсіз, ал дені сау әйел заты ер азаматсыз ғұмыр кеше алмайды. Мәселе тек қана материалдық тұрғыда шешілмейді. Айтпағымыз, үлде мен бүлдеге оранумен, яки бір ғана бала табумен әйел табиғатының жыныстық қатынасты талап етуі тоқтап қалмайды. Бұл — Жаратқан жаратылысының заңдылығы.
Кейбіреулердің қиялындағыдай көлігі, мол табысы, үй-жайы бар, бір сөзбен айтқанда, «идеальный» жігіттер мына заманда бәріне бірдей табыла бермейді. Баршаға топырақ шашудан аулақпыз. Бірақ бұл бүгінгі бойжеткеннің бірінші бұйымтайы болып тұрғандай. «Сабақты ине сәтімен» деген. Дұрысы, мансап пен байлық қуып жүре бермей, уақытында жасалған ұсынысты ұтымды пайдалана білсе игі. Өйткені егер сендерге діні мен мінезі ұнайтын кісі айттырып келсе, оған дереу үйленіңдер. Әйтпесе, жер бетінде аласапыран және үлкен бұзақылық орын алады деген Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) хадисі бар.
Хош, тағдырдың жазуымен отызға келгенше тұрмыс құра алмады делік. Бірақ қос тізесін құшақтап қалу — күнәлі қадам жасауға сылтау бола ала ма?
Тақырыпқа қатысты адамның емес, Алланың сөзін сөйлетіп көрейікші. Құранда: «Зинаға жоламаңдар» деген аят бар. Аяттағы «Зина» деген сөз — адамның аты емес. Зина — некесіз қарым-қатынас жасау. Құран адамзат баласын некесіз қарым-қатынасқа апаратын барлық істерден тыюда. Демек, Алла Тағала мұсылмандарға арсыздыққа итермелейтін бөгде қыз-келіншектер, яки олар бөгде ерлерге тесіліп қарау, денесін ұстау, сүйісу сынды істерге жоламау керектігін ескертуде. Некесіз қарым-қатынасқа түсу — үлкен күнә. Осылайша күнәға кіріптар бола тұра, «бала таптым» деп мақтанамыз, шаттанамыз. Тіпті ұлан асыр той жасаймыз. Ол аздай, «мен өмірімде біреуді алдап-арбап, кісінің ала жібін аттаған емеспін» деп бетіміз бүлк етпестен ақталамыз. Құнанбай қажының заманында Қодар мен Қамқаға ойнас жасағандары үшін ұрпаққа сабақ болсын деп тиісті ауыр жазасын берсе, бүгінде бұл іс бала сүю символына айналғандай.
Біз қит етсе, «Құдай-ау, Құнанбай қайда, біз қайда? Қазір заман өзгерді, жаһандану заманының талабы — осы» деген қисынсыз пікірді алға тартамыз. Алайда заман өзгермейді, адам өзгереді. Өйткені әлімсақтан бері күн сол шығысынан шығып, батысынан батуда. Ешкім алты аяқты, төрт көзді болып туып жатқан жоқ. Дұрысы, адамның пейілі, өмір сүру салты, ұстанымы мен адами болмысы өзгерді деуіміз. Адам өзінің негізгі асыл уәзипасын ұмытқанда, яки білмеген жағдайда ол әртүрлі қателіктерге бой алдырады. Демек, мәселе мінез-құлық факторларын түзетуде.
Зина үлкен күнәлар қатарынан ойып тұрып орын алған. Имам Хафиз Шамсуддин Заһаби есімді ғалымның «Үлкен күнәлар» атты еңбегінде зинаға қатысты мынадай мәліметтер баян етілген. Бірде Пайғамбарымыз (с.ғ.с) түс көреді. Түсінде оған Жәбірейiл мен Микайл періштелер келеді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с): «Біз жолға шықтық. Тандырға ұқсас бір ыдыстың қасына келдік. Одан жантүршігерлік дауыс естілді. Қарасақ, оның ішінде жалаңаш еркек пен әйелдер бар екен. Әлгі ыдыстың астынан от жанып, от алауы оларға тиген сайын айқайлап шыңғырып жатты… Тандырға ұқсаған ыдыс ішіндегілер зинақор әйел мен еркектер болатын» дейді. (Имам Бұхари).
Сондай-ақ басқа бір риуаятта тозақта «қайғы құдығы» деген жылан мен шаяндар мекендейтін ойпат бар. Шаянның үлкендігі қашырдай (есектен үлкен, аттан аласа жануар) болады. Оның уға толы жетпіс инесі болады. Ол зинақорды шағып, оның азабы мың жылға жетеді. Сосын зинақордың денесі ыдырап, жыныс мүшесінен қан мен ірің ағады. Егер зина жасаушы отбасылы адам болса, оларға қабірде бүкіл үмметке берілетін азаптың жартысы беріледі делінген.
«Тозақтың жеті қақпасы бар» деген Хижр сүресінің 44-аятының тәпсірін Ато есімді ғалым былайша тарқатады: «Тозақ қақпаларының ең қорқынышты әрі қайғылысы және ыстығы мен сасығы — біле тұра зина жасағандар кіретін қақпасы». Иә, Алланың сүйіспеншілігіне бөленген құлдарына жәннат қақпалары айқара ашылса, өкінішке қарай, жиіркенішті қылықтарды жасауда алдына жан салмағандар үшін Жаратқанның жазасы осы болмақ.
Адамзаттың қас жауы шайтан өз әскерлерін жер жүзіне жіберіп тұрып: «Кімде-кім бір мұсылманды жолдан тайдырса, оның басына тәж кигіземін» дейді. Олардың бірі: «Пәленшені азғыра-азғыра әйелімен ажырастырып жібердім» дейді. Сонда шайтан: «Сен еш нәрсе жасамапсың, ол жақында басқасына үйленіп алады» дейді. Басқа әскерлерінің бірі келіп: «Мен пәленшені азғырып, ақыры соңында оны жан досымен ұрыстырып тындым» дейді. Оған да шайтанның көңілі толмай: «Сен де еш нәрсе жасамапсың, ол да ертең-ақ татуласып алады» дейді. Сосын басқа бірі келіп: «Мен пәленшені азғыра-азғыра ақыры оған зина жасаттым» дейді. Сонда қуанып кеткен шайтан: «Өте керекет іс жасапсың» деп тәжді басына кигізеді екен. Әрине, адам баласы мұндай іс-әрекетке баруына шайтанның қол шапалақтауы бекер емес. Өйткені бұл — Алланың ашуын тудыратын үлкен күнә.
Мұндай арсыз іс-әрекеттің орын алуына тек қана әйел заты кінәлі деуге болмас. Бұл тұста таяқтың екінші ұшы зина жасаушы «еркексымақтарға» тиеді. Көрінген ұяға жұмыртқалаған көкек еркектер болмаса, өзі үшін бала туатындар күлге аунап тумасы анық. Бұл тұрғысынан алғанда жауапкершілік те, айып та екеуіне теңдей бөлінеді. Көшеде қызыл киім киген қыз көрсе, асарын асап, жасарын жасағанша жалған жағымпаздана жөнелетін қуыс кеудем-ай. Тарихта тапқырлығымен аты қалған Жиренше шешеннің зайыбы Қарашаш та парасатты әйел болған екен. Қарашашқа көзі түскен сол заманның Ханы күйеуін алыс сапарға жіберіп, өзі нөкерлетіп Қарашаштың отауына келеді. Ханның келетінінен хабардар болып отырған Жиреншенің зайыбы палау тағамын пісіріп, оны неше түрлі ыдысқа салып қояды. Арам оймен келген Патша дастарқан үстіндегі тағамға қарап отырып, Қарашаш анамыздың тапқырлығына қатты таңғалады. Әртүрлі ыдысқа салынған бір ғана тағамды көріп, өз ісінің қателігін түсініп, дереу үйден шығып кеткен екен. Міне, осылайша, Қарашаш анамыз Ханға нәпсінің көзімен қарасаң, әйел заты әртүрлі болғанымен, оның ішкі болмысы бір деп ұтқырлығымен ұқтырған еді. Сондықтан қу нәпсінің көзімен емес, әрбір қыз-келіншекті өз әпке-қарындас, туған қызымыз бен жарымыздай көре білсек, нағыз ер-азаматтығымызға тән қасиет танытқан болар едік. Амал нешік…
Тексіздік таңбасы
Мұны қазақ «ойнастан туған» деп санайды. Шортанбай ақынның бір өлең жолдарын кішкене сыпайылап берер болсақ, онда былай делінген: «Арам донор болған соң, атасы бермес батасын». Періште пиғылды жас балаға «некесіз туған, ойнастан туған» деген теңеулерді таңба етіп тағып отырған кім? Әрине, қартайғанда қараусыз қалудан қорыққандар мен аяғын шалыс басқандар! Сосын жасаған күнәсін жасыру үшін бірі оны тірі жетім атандырса, енді бірі дүниеге келтірмей, өз қолымен құрбан етеді. Ал енді тақырыпқа қатысты ниеттестер баланы өз тегіне жаздырып алады.
Алайда бұған асыл дінімізде мынадай ұстаным бар. Түсінікті болу үшін тарихтан бір мысал. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) заманынан тарқатар болсақ, Зайд Харисаұлы есімді баланы құлдықтан азат еткен пайғамбарымыз көпшілік алдында: «Бұдан былай бұл баланы Зайд Мұхаммедұлы деп біліңдер» деп жариялайды. Содан көп ұзамай-ақ, мынадай Алланың аяты түседі: «Оларды өз (туған) әкесінің атымен атаңдар. Алланың назарында дұрысы да — осы. Әкесінің кім екенін білмесеңдер, оларды діндес бауыр немесе дос деп санаңдар» (Ахзаб, 5 аят). Содан бастап Зайдты қайта өз әкесінің атымен атаған. Бұл — күллі мұсылман үмметіне қияметке дейінгі үлгі-өнеге. Баланы өз тегімізге жазып алсақ, ол ініміз, яки сіңліміз болып қалмайды ма? Сонда кімді алдап отырмыз? Балғын бала құқығын аяққа таптай отырып, қылмысымызды осылайша жасырудамыз.
Мұндайда ата-ананың өзегін өрт шалып, жүрегі қан жылайды. Армандары бұл емес еді, амал қанша?! Іштен шыққан шұбар жылан, кеудеден итермейді, қыздарының дегеніне көніп, келіседі. Тулап сыртқа сұранған намыс жасын ішке түйіп, іштен тынады. Бала балдан тәтті, немере одан да тәтті емес пе?! Ата-әжесі өзара үнемі немерелерінің қылықтарын айтып мақтанады. Бірақ қыздарының мұндай «көзсіз ерліктерінің» арқасында ата, әже атанған ата-ана керісінше, көпшілік арасында немерелері туралы артық әңгіме қозғалмағанын қалайды. Әсіресе «Баланың әкесі кім, тегі кім?» деген аш бүйірден қадалған сұрақтан қашқақтайды. Бірақ жабулы қазан жабулы күйінде ұзақ қала алмайды, бұл сұрақты ертелі-кеш ер жетіп, есейген немерелерінің өзі қояды. Сонда оған «сенің тегің жоқ, сен тексізсің» деп айтуға кімнің жүрегі дауалар екен? Ал егер ол бала өскенде Мағжан Жұмабай атасына еліктеп былайша жырласа не деп жауап бермекпіз?
Мен жоқ едім, ойнастан бар қып тапты,
Содан бері күн талай шықты, батты.
Ес білгелі алыстым, әкемді іздеп,
О, адамзат жүрегің нендей қатты.
Тоқалдық таңдау
Отырып қалған қыздарға екінші әйел ретінде ұсыныс жасалып жатса, төбе шаштары тік тұрып кетеді. Өйткені әупірімдеп жүріп қолы зорға жеткен күйеуін әлдебіреумен бөліскенше, өмір бақи қос тізесін құшақтап өтуді ерлік санайды. Жалпы, кешегі бәйбіше, тоқал, нақсүйер, аққолтықтан туып тараса да бүгінгі әйел біткеннің пікірі — осы. Әрине, бұл сөзбен жаппай бойжеткен мен қыз-келіншектерге тоқал болудан басқа таңдауың жоқ деуден аулақпыз. Бұл әлгіндей өзі үшін бала туғыштарға айтылып отырған ұсыныс.
Құты (жасанды ұрық) күйеу
Жасанды ұрықтандыру мәселесі. Бұл жөргек жуғысы келетін жандарға жасалып отырған жәрдем. Алайда бұл жәрдем қандай жолмен жасалуы тиіс?
«Егер ер кісінің ұрығы мен әйел адамның жұмыртқа жасушалары табиғи түрде ұрықтана алмаған жағдайда, оларды ұрықтандыруға шариғат рұқсат етеді. Яғни жүктілікке қажетті ұрық, жұмыртқа және жатыр бәрі бірдей бір ерлі-зайыптылардікі болған жағдайда ғана қолдан ұрықтандыруға рұқсат».
Әйелге некелі күйеуінің ұрығын пайдаланған жағдайда ғана жасанды ұрықтандыру әдісін қолдануға болады. Демек, кім екені белгісіз бейтаныс құты (жасанды ұрық) күйеудің ұрығын құрсағына салу да арам. Жоғарыда жұмбақтап қалдырған гәп-осы.
Тақырып түйіні
Сонымен, мәселенің шешімі не? Тақырыптың түйінін толассыз тыйым деп түсінбеңіз. Алла рұқсат еткен жолдары да бар. Бастысы, бойжеткен бағының байлануы басқа біткен бәле емес, Алланың басқа салған сынағы деп білгеніміз жөн. Алла Тағала әркімді әртүрлі сынақпен сынайды. Қанша жыл отбасылы болса да, балалы болу бұйырмағандар қаншама?! Дүниеге бала әкелу бір міндет болса, оны тәрбиелеп-өсіру одан да аса жауапты міндет. Міне, осындай жауапты міндет жүктелген ата-ана ұл-қызына қай ісімен үлгі болмақ? Бала тұрмақ, бір әулеттің сүйегіне өшпес таңба салар ісімен бе? Күндердің бір күні ойнастан туғанын білген соң бала психологиясында өзгерістер пайда болады. Сосын оның да ана қателігін қайталамасына кім кепіл?! Егер мұндайлардың саны арта түссе, жиіркенішті қылықтың үйреншікті болуы деген — осы. Бақыт пен байлыққа қандай жолмен болса да қол жеткізуім қажет деген ойдан аулақ болуымыз тиіс. Бір сөзбен айтқанда, Алладан адал жар сұрап, күнәдан сақтанып күтуі, яки бәйбішеге жәрдемші болуы некесіз бала туып, күнәға белшесінен батудан қарағанда әлдеқайда абзалырақ.
Бұл мәселеге қатысты Пайғамбарымыз (с.ғ.с): «Әй, жастар тобы! Сендерден кімнің отбасын асырауға шамасы жетсе, онда үйленсін. Өйткені үйлену — көзді арамнан сақтаудың, мүшені пәк ұстаудың ең тиімді жолы. Ал егер кімде-кімнің үйленуге шамасы жетпесе, ораза ұстасын. Өйткені ораза оған (жаман ойға берілуден) қалқан болады» деп өсиет еткен.
Тақырыптың түйіні, түрлі себептермен тұрмыс құрмай, жасы келіп қалған қыз-келіншектердің арам жолмен бала табуы — адамгершіліктің шегі мен шариғат шеңберінен шығу. Басқаша айтқанда, «қайтсең-дағы айла тап, ойнас жаса, бала тап» деуге жол жоқ! Сіздің таңдауыңыз — сіздің тағдырыңыз. Таңдауыңыз тозақтың түбіне түсіруі де, яки Алланың мол жақсылығына жетелеуі де бек мүмкін. Сондай-ақ бұл тек сіздің жеке басыңыздың ісі ғана емес, бұл мұсылман қазақ қоғамына тексіздік теңеуін тағатын қауіпті дерт.
Дінімізде «адамның өзін емес, жасаған жиіркенішті ісін жек көр» деген қағида бар. Өзі үшін бала туғыштарға жау болғандықтан емес, бұл іс-әрекет қоғамда дау болғандықтан қозғап отырмыз. Білеміз, мұндай іске ешкім де ерігіп бармайды. Әркімнің айтар бір уәжі бар. Алайда біздің кейбір сылтауларымыз адами болмысымызды аяқасты етуге еш себеп бола алмайтындығын естен шығармайық.
Бір кездері есекке теріс отырғызып, артына ит қосып, ауылдан аластатып жіберетін індет бүгінде төрімізге жайғасты. Некесіз бала табу арқылы үлкен күнә жасағаны үшін өкініп, бармағын шайнамақ түгілі, ойнастан ұлды болғанын мақтан тұтып, басқаға жарнамалауы осының айғағы болса керек. Сосын еріксіз, итің ұры десе намысы келетін қазақтың бүгінгі ұрпағының таңдауы осы болғаны ма деп налисың. Біз мұсылманбыз, біз қазақпыз және солай болып қаламыз да. Ендеше, Жаратқан баршамызды атына заты сай адам болуға жазсын деп тілейік!
Төлеби ОСПАН,
«Нұр Астана» Орталық
мешітінің наиб имамы.
13 Декабрь, 2011 | 15:51
Warning: Missing argument 2 for wpdb::prepare(), called in /home/kattani7/public_html/wp-content/plugins/world-flags/includes/functions.php on line 53 and defined in /home/kattani7/public_html/wp-includes/wp-db.php on line 1147
Жақсы жазылған, тақырып өте курделі, бізде бірінші әйел еш уақытта руқсат бермейди. Ол руқсат беру үшін өте иманды болу керек, ал иманды қыз келіешектер өте аз. Өкінішті ақ
19 Октябрь, 2011 | 13:14
Warning: Missing argument 2 for wpdb::prepare(), called in /home/kattani7/public_html/wp-content/plugins/world-flags/includes/functions.php on line 53 and defined in /home/kattani7/public_html/wp-includes/wp-db.php on line 1147
Оқып шықтым, бірақ бір сұрағым бар. Балаға түсік жасауда, некесіз тууда үлкен күнә. Бірақ өмір өз ойлағаныңдай болмайды. Кейбір қыздарды еріксіз зорлап, жүкті болып жатады. Ол не істеу керек.
18 Август, 2011 | 21:28
Warning: Missing argument 2 for wpdb::prepare(), called in /home/kattani7/public_html/wp-content/plugins/world-flags/includes/functions.php on line 53 and defined in /home/kattani7/public_html/wp-includes/wp-db.php on line 1147
keremet jazilgan dunye.Allanin nuri jausin astananin bas umamina
6 Август, 2011 | 21:05
Warning: Missing argument 2 for wpdb::prepare(), called in /home/kattani7/public_html/wp-content/plugins/world-flags/includes/functions.php on line 53 and defined in /home/kattani7/public_html/wp-includes/wp-db.php on line 1147
бул багдарламаны мен де кордим сиздин айткандарынызбен косыламын Арине иштей казак айелдеринде болып жаткан маселеге селкос карамайтындыгыныз коринип тур
5 Август, 2011 | 13:01
Warning: Missing argument 2 for wpdb::prepare(), called in /home/kattani7/public_html/wp-content/plugins/world-flags/includes/functions.php on line 53 and defined in /home/kattani7/public_html/wp-includes/wp-db.php on line 1147
Керемет жазылған дүние. Егер осы мақала бір адамның басына жақсы ой салса, иншалла Сіздің жазған мақалаңыздың ақталғаны, Алладан бір сый бар деген сөз. Осындай салмақты та салиқалы мақалалар көбейе берсін.